Hoe maak je een zorginnovatie tot een succes?
Zo’n 70 tot 80 procent van alle zorginnovaties is gedoemd te mislukken. We hebben er in Nederland zelfs een prijs voor: de Briljante Mislukkingen Award in de Zorg. In 2022 voor de achtste keer uitgereikt aan die zorginnovatie met de beste bedoelingen die toch faliekant mislukte én (nu komt het briljante) waarvan geleerd werd. De drang om te leren van mislukkingen is er niet voor niets. De zorg zit te springen om succesvolle innovaties. Hoe kunnen we anders het oplopende personeelstekort en de stijgende kosten het hoofd bieden? De grote vraag is dus hoe zorg je ervoor dat een zorginnovatie wel tot succes leidt? Martijn van der Ent, onder andere onderzoeker bij Basalt, gaat het uitzoeken. “Innoveren in de zorg draait om samenwerking. Daar is niemand tegen. Maar hoe doe je dat nu slim en met de juiste mensen op het juiste moment?”
Een succesvolle zorginnovatie is meer dan een slimme technische oplossing. Om succesvol te zijn moet een zorginnovatie om te beginnen goed aansluiten op een vraag uit de praktijk. Wat hebben patiënten en zorgprofessionals echt nodig? De zorginnovatie moet vervolgens niet alleen technisch goed passen bij die vraag, maar ook voldoen aan de complexe wet- en regelgeving in de zorg. Natuurlijk moet het voor de ondernemer ook interessant zijn om tijd en energie aan productontwikkeling te besteden; de innovatie moet bestaansrecht hebben. Een juiste balans tussen deze voer factoren maakt dat zorgprofessionals en patiënten de innovatie kunnen omarmen en gaan gebruiken.
Samenwerking is nodig
“De medische vraag, de technische oplossing, het business model en de wet- en regelgeving. Ze hangen met elkaar samen en het is een puzzel om ze in balans te brengen", weet Martijn. Naast zijn werk als onderzoeker en docent Mens en Techniek bij De Haagse Hogeschool, brengt hij zelf als ondernemer ruim 16 jaar lang zorginnovaties op de markt. “Voor succesvolle zorginnovaties is samenwerking nodig tussen veel partijen: zorgprofessionals, patiënten, ondernemers, techneuten, designers, veranderdeskundigen, implementatiespecialisten en deskundigen op het gebied wet- en regelgeving in de zorg. Niemand is tegen samenwerking. Maar hoe pak je dat nu slim aan en wat is de beste manier? Dat is de centrale vraag van mijn promotieonderzoek.” Het doel van het onderzoek is om de CeHRes Roadmap, een model dat nu al gebruikt wordt bij e-health innovaties, toepasbaar te maken voor innovaties in de revalidatie. Het onderzoek moet een toolkit opleveren die we kunnen gebruiken bij innovatieprocessen in een fieldlab en waarmee we digitale innovaties effectiever en efficiënter kunnen ontwikkelen.” Het onderzoek wordt gefinancierd door de NWO (Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk onderzoek) en is een samenwerking tussen het Fieldlab Rehabilitation & Mobilization van Basalt, het LUMC (Leids Universitair Medisch Centrum), de faculteit Industrieel Ontwerpen van de Technische Universiteit Delft en het Nell (National E-Health Living Lab).
Figuur 1 CeHRes Roadmap, waarin het proces van ontwikkelen, implementeren en evalueren van innovaties samen komt.
Waar is behoefte aan?
Het Fieldlab van Basalt werkt al volgens de CeHRes Roadmap (zie figuur 1). Martijn legt uit: “Volgens deze roadmap ga je eerst onderzoeken wat de context is. Wat gebeurt er nu in de zorg? Waar liggen kansen en uitdagingen? Waar is behoefte aan? Daarna ga je nadenken over de meerwaarde van een innovatie. Wat moet het opleveren? Meer zelfstandigheid voor de patiënt of lagere kosten? Pas dan ga je de ontwerpfase in en komt het idee voor een technische oplossing. Maar als je klaar bent met het ontwerp, dan ben je er nog lang niet. Want hoe zorg je ervoor dat de oplossing voldoet aan de wet- en regelgeving? En ook echt gebruikt gaat worden? Waar ga je het gebruiken en hoe? Is er training nodig of niet? En tot slot kijk je of de innovatie effect heeft. Dit is natuurlijk geen proces dat je in je eentje doet. Je doet het als team met mensen van verschillende disciplines.”
Heen-en-weer
Zo recht toe-recht-aan als het klinkt, werkt het model niet. “De verschillende onderdelen hangen met elkaar samen. Een voorbeeld. Stel dat je er bij de implementatie achter komt, dat er geen tijd en geld is om zorgprofessionals te trainen. Dan betekent dat, dat je ontwerp zo gebruiksvriendelijk moet zijn, dat er geen training nodig is. En dat betekent dat een oplossing misschien niet alle technische elementen kan bevatten die je eerder bedacht. En daarmee misschien niet de meest geavanceerde medische oplossing is. Maar wel een goede oplossing die je snel op de markt kunt brengen en die zorgprofessionals gaan gebruiken en patiënten snel kan helpen.”
Van theorie naar praktijk
Het model beschrijft dus hoe je een zorginnovatie kunt aanpakken. Maar als je er mee aan de slag gaat: hoe doe je dat dan? Hoe organiseer je bijvoorbeeld het gesprek tussen zorgprofessionals en ondernemers? Wat is de beste manier om een implementatie aan te pakken? Het promotieonderzoek van Martijn focust zich op de praktische kant van het model. “Er is veel bekend over de verschillende onderdelen van het model. Als je bijvoorbeeld een stakeholdersonderzoek wil doen in de contextual inquiry fase, dan kan met kennis uit verschillende vakgebieden op veel verschillende manieren. Maar welke manier werkt nu het beste in een specifieke zorgcontext? Als je dat weet, ben je al een stap verder. Daarnaast moet je de dwarsverbanden kennen. Als je bijvoorbeeld kijkt naar de implementatie, dan zeggen experts: ‘Het is belangrijk om eerste te bepalen wie er met een interventie gaan werken, dus doe een stakeholdersonderzoek’. Als je weet dat voor de implementatie een stakeholdersonderzoek wil doen, dan kun je daar bij een in eerdere fases al rekening mee houden. En in die fase gebruik maken van de kennis die je bijvoorbeeld bij de contextual inquiry fase al op doet.”
Holy grail
Met de toolkit moet het aantal succesvolle zorginnovaties toenemen. Martijn: “De sleutel tot succes zit in de samenwerking, elkaar beter begrijpen, beter weten wat de ander kan en elkaar aanspreken en motiveren om vanuit de eigen discipline bij te dragen aan zorginnovaties. De toolkit bundelt de theorie en de best practices en geeft handvatten om in de praktijk met zorginnovaties aan de slag te gaan. Ik vind het enorm inspirerend als je als team een goede oplossing vindt. Als je met elkaar tot inzichten komt die echt werken. Dat een zorgproces beter loopt, dat je het leven van patiënten beter maakt. Dat is mijn holy grail, daar word ik blij van.”
Martijn van der Ent
Deel dit bericht:
Terug